Hindi Poet and Author Dharamvir Bharati Ka Vyaktitva aur Krititwa in Hindi, Dharamvir Bharati Hindi Biography, Dharamvir Bharati and his Literary Works.
Dharamvir Bharati Biography
рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдХा рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд▓ेрдЦрди
рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी : рд╡्рдпрдХ्рддि рдПрд╡ं рд░рдЪрдиा
рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рд╡рд░्рддрдоाрди рдпुрдЧ рдХे рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рд╣ै। рдирдпी рдХрд╡िрддा рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдХрд╡ि, рдХрдеाрдХाрд░, рдПрдХांрдХीрдХाрд░, рдиिрдмрди्рдзрдХाрд░, рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдПрд╡ं рд╕ंрдкाрджрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдиे рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдирдпी рджिрд╢ा рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै। рдЙрдирдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдмрд╣ुрдкрдХ्рд╖ीрдп рдПрд╡ं рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╣ै। рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдХा рдЬрди्рдо 25 рджिрд╕ंрдмрд░ рд╕рди् 1926 рдХो рдк्рд░рдпाрдЧ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдЪिрд░ंрдЬीрд╡рд▓ाрд▓ рд╡рд░्рдоा рдеा рддрдеा рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдЪंрджाрджेрд╡ी। рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдХी рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдШрд░ рдкрд░ рд╣ी рд╕ंрдкрди्рди рд╣ुрдИ। рдмाрдж рдоें рдЙрди्рд╣ें рдбी.рдП.рдмी. рд╣ाрдИ рд╕्рдХूрд▓, рдЗрд▓ाрдмाрдж рдХो рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा-рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ेрддु рднेрдЬा рдЧрдпा। рдЬрдм рд╡े рдЖрда рд╡ें рджрд░्рдЬे рдоें рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдпे рдпे рддрдм рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХा рджेрд╣ाрди्рдд рд╣ो рдЧрдпा। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ें рдЧрд░ीрдмी рдоें рдмрд╣ुрддेрд░े рдХрд╖्рдЯों рдХो рдЭेрд▓рдиा рдкрдбा। рдк्рд░рдпाрдЧ рдоें рдЙрдирдХे рдоाрдоाрдЬी рдЕрднрдп рдХृрд╖्рдг рдЬौрд╣ाрд░ी рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдПрд╡ं рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рд╕े рд╡े рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХे। рд╡े рд╕рди् 1947 рдоें. рдПрдо.рдП. рд╣िрди्рджी рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЙрдд्рддीрд░्рдг рд╣ुрдП। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдбॉ. рдзीрд░ेрди्рдж्рд░ рд╡рд░्рдоा рдХे рдиिрд░्рджेрд╢рди рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕िрдж्рдз рд╕рд╣िрдд्рдп рдкрд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХिрдпा рддрдеा рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдкी.рд╣рдЪ.рдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рд╡рд╣ीं рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рд╣िंрджी рд╡िрднाрдЧ рдХे рдк्рд░рд╡рдХ्рддा рдХे рдкрдж рдкрд░ рд╡े рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпे. рдЕрдж्рдпाрдкрди рдХाрд░्рдп рд╕े рдЬीрд╡рди рдХी рд╢ुрд░рдЖрдд рдХрд░рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп-рд╕ाрдзрдиा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡े рдЖрдЧे рдмрдв़े। рдЙрди्рд╣ें рдПрдо.рдП. рдЕрдз्рдпрдпрди рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкрдж्рдоाрдХाрди्рдд рдоाрд▓рд╡ीрдп рдХे рдкрдд्рд░ "рдЕрдм्рдпुрджाрдп” рдоें рдкाрд░्рдЯрдЯाрдЗрдо рдкрд░ рдиौрдХрд░ рдХрд░рдиी рдкрдб़ी। рд╕рди् 1948 рдоें рдЗрд▓ाрдЪрди्рдж्рд░ рдЬोрд╢ी рдХे рдкрдд्рд░ 'рд╕ंрдЧрдо' рдХे рд╕рд╣рдХाрд░ी рд╕ंрдкाрджрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпे рддрдеा рд╡рд╣ाँ рдЗрд╕ी рд░ूрдк рдоें рджो рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд░рд╣े। рддрджुрдкрд░ाрди्рдд рдЙрди्рд╣े рдк्рд░рдпाрдЧ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рд╣िрди्рджी рд╡िрднाрдЧ рдоें рдк्рд░ाрдз्рдпाрдкрдХ рдХा рдкрдж рдоिрд▓ рдЧрдпा। рд╕рди् 1960 рддрдХ рдЕрдкрдиा рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХाрд░्рдп рдоे рд╕ंрд▓рдЧ्рди рд░рд╣े। рдЖрдк рдмंрдмंрдИ рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣िрди्рджी рдХी рд╕ुрдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рдзрд░्рдордпुрдЧ рдХे рдк्рд░рджाрди рд╕ंрдкाрджрдХ рдмрди рдЧрдП।
рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдиे рдк्рд░рддिрдХूрд▓ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рднी рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдмрд╣ुрдд рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдПрд╡ं рдХрдаिрдиाрдИ рд╕े рдЖрдд्рдо рдиिрд░्рднрд░ рдмрдиे। рдкрд╢्рдЪिрдо рдЬрд░्рдордиी рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдЖрдоंрдд्рд░рдг рдкрд░ рд╕рди् 1961 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдЬрд░्рдордиी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ा рдеा। рд╕рди् 1966 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рддीрдп рджूрддाрд╡ाрд╕ рдХे рдЕрддिрдеि рдмрдирдХрд░ рдЗंрдбोрдиिрд╢िрдпा рддрдеा рдеाрдИрд▓ैंрдб рдХी рдпाрдд्рд░ाрдПँ рдХी। рдЙрди्рд╣ें рд╕рди् 1967 рдоें рд╕ंрдЧीрдд рдиाрдЯрдХ рдЖрдХाрджрдоी рдХा рд╕рджрд╕्рдп рдордиोрдиीрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╕рди् 1971 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рдд-рдкाрдХ рдпुрдж्рдз рдХे рдордз्рдп рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдХे рд╕ाрде рдпुрдж्рдз рдХे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдоोрд░्рдЪ рддрдХ рд╕्рд╡рдпं рдЬाрдХрд░ рд░ोрдоांрдЪрдХ рдЕрдиुрднрд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП। рд╕рди् 1972 рдоें рдЙрди्рд╣ें 'рдкрдж्рдорд╢्рд░ी' рдЙрдкाрдзि рд╕े рд╡िрднूрд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдзрд░्рдорд╡ीрд░рднाрд░рддी рдиे рдордИ 1974 рдоें рдоाрд░िрд╢рд╕ рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рдХे рдорд░िрд╢рд╕ीрдп рдЬрдирддा рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै।
рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХाрд╡्рдп рдХृрддिрдпाँ рд╣ैं - "рдЕंрдзाрдпुрдЧ", "рдХрдиुрдк्рд░िрдпा", "рдаंрдбा рд▓ोрд╣ा" рдФрд░ "рд╕ाрдд рдЧीрдд рд╡рд░्рд╖"। 'рдЕрди्рдзा рдпुрдЧ' рдбॉ. рднाрд░рддी рдХा рдкौрд░ाрдгिрдХ рдиाрдЯ्рдп рдХाрд╡्рдп рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рд░рдЪрдиा рдХाрд▓ рд╕рди् 1954 рд╣ै। 'рдЕंрдзाрдпुрдЧ' рдирдпी рдХрд╡िрддा рдХी рдХाрд╡्рдп рд╕ंрд╡ेрджрдиा, рд╢िрд▓्рдкрдЧрдд, рдирд╡ीрдирддा рдФрд░ рднाрд╖ा-рд╕ौрд╖्рдард╡ рдХी рд╕्рд╡ाрдпрдд्рддा рдХा рдкрд░िрдЪाрдпрдХ рд╣ै। рдбॉ. рднाрд░рддी рдХृрдд 'рдЕंрдзाрдпुрдЧ' рдПрдХ рдпुрдЧ-рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдиाрдЯ्рдп-рдХाрд╡्рдп рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдХрдеाрдирдХ рдХा рдЖрдзाрд░ 'рдорд╣ाрднाрд░рдд' рд╣ै। 'рдЕрди्рдзाрдпुрдЧ' рдХे рдкाрд╢्рдЪрдд 'рдХрдиुрдк्рд░िрдпा' рднाрд░рддी рдХी рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рдмंрдзाрдд्рдордХ рд░рдЪрдиा рд╣ै। рднाрд░рддी рдиे рд░ाрдзा рдПрд╡ं рдХृрд╖्рдгा рдХे рдкुрд░ाрдЦ्рдпाрди рдХो рдпुрдЧीрди рд╕ंрджрд░्рднों рдХे рдиिрд░ूрдкрдг рдХा рдоाрдз्рдпрдо рдмрдиाрдпा рд╣ै। рд╕рди् 1952 рдоें рднाрд░рддी рдЬी рдХे "рдаंрдбा рд▓ोрд╣ा" рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдЙрдирдХी рд░ोрдоांрдЯिрдХ рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдмोрдз рд╣ोрддा рд╣ै। "рдаंрдбा рд▓ोрд╣ा" рд╕рди् 1946 рд╕े 52 рддрдХ рдХी рдЕрд╡рдзि рдоें рд░рдЪी рд╣ुрдИ рдХрд╡िрддाрдПँ рд╕ंрдХрд▓िрдд рдХी рдЧрдпी рд╣ै। "рд╕ाрддрдЧीрдд рд╡рд░्рд╖" рдоें рдХुрд▓ 51 рдХрд╡िрддाрдПँ рд╕ंрдХрд▓िрдд рд╣ैं। рдЙрдирдХे рднाрд╡ुрдХ рдХрд╡ि рд░ूрдк рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХे рдЪिрди्рддрдХ рд░ूрдк рдХी рдк्рд░рддीрддि рднी рдХрд░ाрддा рд╣ै। "рд╕ाрде рдЧीрдд рд╡рд░्рд╖" рдХी рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХрд╡िрддाрдПँ рдЫाрдпा рд╡ाрджी рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЖрд░ोрдкрдг рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рд░ुрдоाрдиी рдЕंрджाрдЬ рдХे рдХाрд░рдг рдХрд╣ीं-рдХрд╣ीं рдоांрд╕рд▓ рднी рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ैं। "рдЧुрдиाрд╣ो рдХा рджेрд╡рддा" рддрдеा "рд╕ूрд░рдЬ рдХा рд╕ाрддрд╡ाँ рдШोрдб़ा" рднाрд░рддी рдХे рджो рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдПрд╡ं рдмрд╣ुрдЪрдЪрд░्рддि рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ैं। "рдЧुрдиाрд╣ों рдХा рджेрд╡рддा।" рдордз्рдп рд╡рд░्рдЧीрдп рдЬीрд╡рди рдХी рдпрдеाрд░्рде рдоूрд▓ рд╕ंрдХрдЯ, рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рд╕ंрдд्рд░ाрд╕ рдоाрдирд╕िрдХ рдКрд╣ा рдкोрд╣ рдЗрдд्рдпाрджि рдХा рджिрдЧ्рджрд░्рд╢рди рдХрд░ाрддा рд╣ै। "рд╕ूрд░рдЬ рдХा рд╕ाрддрд╡ाँ рдШोрдбा" (1952) рднाрд░рддी рдХा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдХрдеा рдХा рдк्рд░ेрд░рдгा- рд╕्рд░ोрдд рдЖрдЬाрджी рдХे рдмाрдж рдХा рд╣рдоाрд░ा рдиिрдо्рди рдордз्рдпрд╡рд░्рдЧ рдХा рд╕рдоाрдЬ рд╣ै рдЬो рд░ूрдвिрдЧ्рд░рд╕्рдд рдиैрддिрдХрддा рдХे рд╕ंрдХрдЯ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрд╖рдорддाрдУं рдоें рдЬрд░्рдЬрд░ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै।
рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХे рджो । рд╕ंрдЧ рд╣ैं। рдкрд╣рд▓ा - "рдЪांрдж рдФрд░ рдЯूрдЯे рд╣ुрдП рд▓ोрдЧ" (1955) рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рд╣ै - "рдмंрджрдЧрд▓ी рдХा рдЖрдЦрд░ी рдордХाрди" (1969)। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХांрдХी рд▓िрдЦे рд╣ैं рдЬो "рдирджी рдк्рдпाрд╕ी рдеी" (1954) рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ै। рднाрд░рддी рдиे рдиिрдмрди्рдз рднी рд▓िрдЦे рд╣ैं рдЬो "рдаेрд▓े рдкрд░ рд╣िрдоाрд▓рдп ", "рдХрд╣ाрдиी-рдЖрдХрд╣ाрдиी" рдФрд░ "рдкрд╢्рдпंрддी" рдоें рд╕ंрдЧ्рд░рд╣िрдд рд╣ैं। рдбॉ. рднाрд░рддी рдиे рдХुрдЫ-рдПрдХ рд╕ुрди्рджрд░ рд╕ंрд╕्рдорд░рдг рд▓िрдЦे рд╣ैं। "рдаेрд▓े рдкрд░ рд╣िрдоाрд▓рдп" рд╕ंрдХрд▓рди рдоें "рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा рдеा" рдПрдХ рд╕ंрд╕्рдорд░рдг рд╕ंрдХрд▓िрдд рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕ंрдХрд▓рди рдоें рдЙрд╕рдХे рджो рдпाрдд्рд░ा рд╕ंрд╕्рдорд░рдг рд╕ंрдХрд▓िрдд рд╣ैं।
рдбॉ. рднाрд░рддी рд╣िрди्рджू рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеाрдкрдХ рд╕ंрдкाрджрдХ рдеे। "рдзрд░्рдордпुрдЧ" рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рди् 1960 рд╕े 1987 рддрдХ рдХрд░ीрдм 27 рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдХाрдо рдХिрдпा । рд╕ंрдкाрджрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдбॉ. рднाрд░рддी рдХे рд▓ेрдЦों рдоें рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиा-рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдПрд╡ं рдзाрд░्рдоिрдХрддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕िрдж्рдзрд╣рд╕्рдд рдкрдд्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рдмुрдж्рдз рдЖрд▓ोрдЪрдХ рд░ोрдоाрдиी рд▓ोрдХ рдк्рд░िрдп рднाрд╡ुрдХ рдХрд╡ि рдХो рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдоें рджेрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рднाрд░рддी рдХे рд░рдЪрдиाрдПँ рдк्рд░рдЧрддिрд╡ाрдж : рдПрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдоाрдирд╡- рдоूрд▓्рдп рдФрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп" рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ंрд╡ृрдж्рджि рдоें рдбॉ. рдзрд░्рдорд╡ीрд░ рднाрд░рддी рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдпोрдЧ рд░рд╣ा рд╣ै।
- рдбॉ. рдХाрдХाрдиि рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг
Related; рднрдЧрд╡рддी рдЪрд░рдг рд╡рд░्рдоा рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди